Volgens een onderzoek van VEB en Beurswijzer.com medio juni 2015 zou meer dan tweederde van de particuliere beleggers in Nederland obligaties risicovoller inschatten dan obligaties. Hoe kan dat? het heeft ongetwijfeld te maken met de lage rentestand van dit moment en de verwachte rentestijgingen. Dan gaan in principe obligatiekoersen omlaag. Maar zijn daarmee obligaties risicovoller geworden? Ik dacht van niet!
Obligaties zijn stukjes lening aan een overheid, een (non-profit) instelling of een bedrijf. Bovendien gaat het hierbij meestal ook nog om beursgenoteerde obligaties: de handel in deze stukjes lening vindt dus plaats op een gereguleerde markt. En daar hebben we uiteraard te maken met koersvorming. Nu heb je vele soorten risico’s als het gaat om beleggen, maar twee springen er hier uit: het debiteurenrisico en het renterisico.
Als je in obligaties belegt, kun je kiezen. Neem je een obligatie waarbij de kans dat je je geld terugkrijgt heel groot is (bijvoorbeeld bij de Nederlandse landelijke overheid), dan is het debiteurenrisico laag en krijg je ook een lager rendement dan bij een hoger risico, bijvoorbeeld een handelsonderneming die geld leent op de beurs. Die kan in het algemeen beoordeeld sneller failliet gaan. de rente die zo’n onderneming moet bieden om geld van beleggers te krijgen ligt dus hoger. Vanwege het debiteurenrisico. Is dit risico hoger dan van de aandelen in zo’n onderneming? Nee, want mocht zo’n onderneming in betalingsproblemen komen zal de obligatiehouder eerder nog betaald worden dan de aandeelhouder. En bij overheidsinstanties is het faillissementsrisico ook een stuk minder. Zijn obligaties dus qua debiteurenrisico meer risicovol dan aandelen? Nee!
En het renterisico dan? Als de kapitaalmarktrente stijgt, dalen obligatiekoersen toch? Dat klopt. Maar je kunt je risico beïnvloeden: als de rente met 1% per jaar stijgt en aangenomen dat de koers ook met 1% daalt voor ieder jaar dat in de toekomst rente wordt misgelopen, dan kun je zelf uitrekenen wat dat in grote lijnen betekent. Loopt je obligatie nog tien jaar, dan kon dit wel eens een koersval van 10% betekenen. Heb je een obligatie met een resterende looptijd van 1 jaar, dan zal de koers eerder maar 1% dalen. Renterisico is dus verschillend per situatie.
Als je vervolgens langjarig kijkt naar het gemiddelde rendement op aandelen en obligaties en dan zie je dit terug in de bandbreedte van hoogste en laagste koersen op enig moment. Het verschil tussen hoogste koers en laagste koers op enig moment is gemiddeld genomen per jaar veel kleiner dan dat van aandelen. En daarmee is het gemiddelde risico van aandelen in zijn algemeenheid hoger dan dat van obligaties. En natuurlijk zijn er uitzonderingen, maar we praten hier over de meest voorkomende situaties.
Roelof Meijer
